Trong bối cảnh toàn cầu, tiêu chuẩn xanh, bền vững và ESG (Environmental – Social – Governance) không chỉ còn là “yêu cầu từ bên ngoài” mà ngày càng trở thành nền tảng nội lực để doanh nghiệp khẳng định vị thế và tạo cơ hội xuất khẩu dài hạn. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn quen với cách tiếp cận thụ động – chỉ khi đối tác yêu cầu mới bắt đầu thay đổi. Tuy nhiên, thực tiễn từ những doanh nghiệp đã thành công cho thấy: chủ động xuất phát từ chính mình, từ mô hình kinh doanh và quản trị nội bộ, sẽ tạo ra con đường sáng tạo, phù hợp với nguồn lực và mang lại lợi thế cạnh tranh bền vững.
Dự án GEVA do KisStartup vận hành đã tổng hợp và phân tích 07 bước chủ động giúp doanh nghiệp tiến vào xuất khẩu xanh một cách thực chất:
Bước 1. Phân tích mô hình kinh doanh hiện tại và ESG nội tại
Điểm khởi đầu không nằm ở bên ngoài, mà chính là doanh nghiệp. Hãy mổ xẻ mô hình kinh doanh hiện tại theo 9 cấu phần (Canvas) và đặt câu hỏi: yếu tố E (Môi trường), S (Xã hội), G (Quản trị) đang ở mức nào? Chỗ nào cần cải thiện?
Ví dụ: quy trình sản xuất có gây lãng phí nguyên liệu? Đội ngũ nhân sự có cơ chế đãi ngộ công bằng? Hệ thống quản trị có minh bạch và theo dõi hiệu quả ESG?
Từ đó, xây dựng một chiến lược cụ thể để ESG trở thành một phần của mô hình kinh doanh, thay vì chỉ là khẩu hiệu.
Bước 2. Kể câu chuyện xanh của sản phẩm – dịch vụ
Khách hàng toàn cầu ngày nay không chỉ mua sản phẩm, họ mua cả câu chuyện và giá trị gắn liền. Hãy chủ động kể về hành trình bền vững của mình:
- Nông dân được hỗ trợ ra sao?
- Quy trình sản xuất tiết kiệm nước, năng lượng thế nào?
- Doanh nghiệp đã giảm phát thải, tái chế hay đóng góp xã hội ra sao?
Sử dụng website, mạng xã hội, catalogue, hội chợ… để xây dựng niềm tin và tạo khác biệt trước khi thị trường đặt câu hỏi.
Bước 3. Đón nhận những đơn hàng thử nghiệm đầu tiên
Khi đã chia sẻ câu chuyện, thị trường sẽ có phản hồi. Những đơn hàng nhỏ từ nước ngoài chính là cơ hội thử lửa. Đây là lúc doanh nghiệp cần:
- Hiểu rõ nhu cầu và thói quen tiêu dùng của khách hàng quốc tế.
- Đối chiếu với năng lực và nguồn lực hiện tại.
- Xác định khoảng cách cần bù đắp để tiến xa hơn.
- Chủ động học từ thị trường qua từng đơn hàng thử giúp doanh nghiệp điều chỉnh nhanh, tiết kiệm rủi ro.
Bước 4. Nắm bắt chính xác tiêu chí và yêu cầu thị trường
Mỗi thị trường, mỗi khách hàng có tiêu chuẩn khác nhau. Thay vì mơ hồ “phải xanh”, hãy làm rõ tiêu chí cụ thể:
- Hàm lượng hóa chất tối đa cho phép?
- Truy xuất nguồn gốc ra sao?
- Chứng nhận nào là bắt buộc?
Chủ động tiếp cận tổ chức hỗ trợ thương mại, tham gia các chương trình như GEVA hay SwissTrade, hoặc trao đổi trực tiếp với đối tác để “dịch” yêu cầu thành ngôn ngữ vận hành nội bộ.
Bước 5. Đàm phán và ra quyết định đầu tư
Đến giai đoạn này, doanh nghiệp cần nhìn nhận thực tế: có đầu ra, mới dám đầu tư. Hãy đàm phán với khách hàng về mức cam kết mua hàng, sau đó mới quyết định:
- Đầu tư công nghệ mới để đáp ứng tiêu chuẩn.
- Nâng cao năng lực nhân sự để quản trị ESG.
- Điều chỉnh quy trình để tăng tính minh bạch.
Đây là bước “cân bằng rủi ro” giữa yêu cầu thị trường và năng lực nội tại.
Bước 6. Hoàn thiện chứng chỉ, chứng nhận cho một thị trường cụ thể
Thay vì dàn trải nhiều chứng chỉ cùng lúc, hãy chọn một thị trường ưu tiên, tập trung đạt các chứng nhận bền vững (Organic, Fairtrade, Rainforest Alliance…).
Chứng chỉ không chỉ là “tấm vé thông hành” mà còn là cam kết minh chứng cho hành trình ESG mà doanh nghiệp đang thực hiện.
Bước 7. Mở rộng thị trường – điều chỉnh liên tục mô hình kinh doanh
Khi đã thành công ở một thị trường, hãy dùng chính kinh nghiệm và minh chứng đó để mở rộng sang thị trường khác.
Song song, cần liên tục đặt lại câu hỏi: mô hình kinh doanh hiện tại có còn phù hợp với bối cảnh ESG mới? Có điểm nào cần thay đổi? Tư duy “chủ động kiểm tra và điều chỉnh” sẽ giúp doanh nghiệp luôn linh hoạt, không bị động chạy theo xu hướng.
Xuất khẩu xanh không chỉ là “đáp ứng yêu cầu đối tác”, mà là chiến lược dài hạn để tạo ra giá trị và sự khác biệt bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam.
Bằng việc bắt đầu từ chính mô hình kinh doanh, tích hợp ESG một cách sáng tạo, kể câu chuyện của mình và từng bước mở rộng, doanh nghiệp có thể chủ động nắm bắt cơ hội, tự thiết kế con đường đi ra thế giới phù hợp với nguồn lực và lợi thế riêng.
Để đồng hành cùng doanh nghiệp trên hành trình này, KisStartup và dự án GEVA đã phát triển Bộ 3 công cụ đo lường giúp doanh nghiệp tự đánh giá – tự điều chỉnh – chủ động định hình lộ trình xuất khẩu xanh:
- Bộ công cụ đo lường mức độ sẵn sàng xuất khẩu – Giúp doanh nghiệp biết mình đang ở đâu trong hành trình xuất khẩu và cần chuẩn bị gì.
- Bộ công cụ đo lường mức độ tuân thủ chuẩn xanh trong xuất khẩu – Đối chiếu quy trình, sản phẩm với các tiêu chuẩn xanh (USDA, Fairtrade, v.v.).
- Bộ công cụ đo lường mô hình kinh doanh xanh – Phân tích mô hình kinh doanh hiện tại và tìm ra hướng đi mới sáng tạo phù hợp với yếu tố E, S, G.
Doanh nghiệp có thể bắt đầu ngay hôm nay bằng việc sử dụng các công cụ này để tự vẽ lộ trình cho mình, thay vì chờ đợi các yêu cầu từ đối tác.
© Bản quyền thuộc về KisStartup. Nội dung được phát triển trong khuôn khổ dự án GEVA – Ươm tạo và Tăng tốc Xuất khẩu Xanh thông qua Tiêu chuẩn Bền vững Tự nguyện (VSS). Mọi hình thức sao chép, trích dẫn hoặc sử dụng lại cần ghi rõ nguồn KisStartup/GEVA.
-------------------
Về GEVA: Chương trình "Ươm tạo và Tăng tốc xuất khẩu xanh thông qua Tiêu chuẩn Bền vững Tự nguyện (VSS)" là dự án do Chính phủ Thụy Sĩ tài trợ, Tổ chức Thương mại Quốc tế (ITC) và Cục XTTM, Bộ Công thương đồng quản lý; CTCP KisStartup vận hành trong giai đoạn 4/2025 – 4/2026.
Dự án hướng tới nâng cao năng lực xuất khẩu xanh (thông qua áp dụng VSS) cho doanh nghiệp Việt Nam thông qua chuỗi hoạt động đào tạo, tư vấn, ươm tạo – tăng tốc và kết nối thị trường quốc tế nhằm đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu.
----------------------------------
Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ
Fanpage: GreenExport Vietnam
Website: https://greenexport.vn/vi
Email: hello@kisstartup.com
Liên hệ:(+84) 0392161403 (Mr. Hieu)